Japon akça ağaçları – Acer Palmatum

Yurdumuzda Karadeniz Bölgesi’nde sonbaharda renkten renge giren, yaprağını döken ormanlarda bolca bulunan ağaçlar genelde akça ağaçlarıdır. Akça ağaçlarının yaprakları, sürgün rengi, yazın aldığı renkler, sonbahardaki dökülme renkleri o kadar güzeldir ki sanki çiçek açmış bitkiler kadar dikkat çekerler. Yerlere dökülen ilginç yapraklar, ilkbaharda açan ve sonra çiçekleri dökülen bitkiler kadar etkileyicidir. (Gövde ve dalların gelişim şekilleri de öyle…)

Yurdumuzda akça ağaçları en iyi bilen Hayrettin Karaca’dır. Onun kurduğu Karaca Arboretum da (Ağaç müzesinde), Yalova’da bu bitkileri toprakta görebilirsiniz. Zannediyorum müzenin döner sermayeli fidanlığında Akça ağacı fidelerini bulabilirsiniz. (Burası dışında da pek çok yerel serada artık değişik türler boy boy satılıyor, ne aradığınızı bilin yeterli. Belki dev gibi yaşlılarını bile bulabilirsiniz. Şimdiden uyarmalıyım Akça ağaç türleri yaşlandıkça çok pahalı olurlar, fiyatları görünce ürkmeyin!)


Tanıtacağım bitki yine Akça ağaç, fakat, doğada fazla boylanmayan türü (5-8 metre). Minik şehir bahçelerine, saksı’da ağaç yetiştirmeye uygun. İsmi, Japon Akça ağaçı (Acer Palmatum).
İthalatın artmasıyla birlikte yurdumuza son 10 senedir bolca giren Japon Akça ağaçları, doğru ortam sağlandığında mükemmel görüntüsüyle modern heykele benzerler. Bu bitki,çit gibi budanmaya müsaittir, ilkbahar da istenildiği gibi şekil verilebilir.
Dünyadaki tüm Japon tarzı bahçelerde, çiçek açan manolyalarla, açelyalar, boncuklu kış bitkileri ya da budanabilen yeşil bitkilerle beraber bolca kullanılmışlar’dır. Yurt dışında serin, rutubetli iklimlerdeki modern parklarda karşınıza çıkıyor. Oralarda, renkleri ve bitkinin tül gibi gelişen dallarını daha çok vurgulamak için 10-20 li gruplar halinde dikerek, sergiliyorlar.

Yapraklar, yeşil, açık yeşil, sarı, bordo, ya da alacalı, el şeklinde (zaten palmatum lafı buradan gelir), ya da ince tül, dantel gibi olabiliyor (A. p dissectum).


Yeşil türler, renklilere göre daha zahmetsiz, hızlı gelişirler, sonbahar renkleride kırmızıdır (bence daha güzeller). Bordo yapraklılar biraz zahmetli, rutubet ve serin ortamlar esas tercihleri. Bitkilerde dikkat edilecek en önemli nokta, rutubetli çimen ya da toprak üzerinde yarı gölgeli bir alana, humuslu iyi toprakla dikimin yapılmasıdır. Rutubet bu bitkilerin gelişimini arttırıyor. Beton zemin içine, yol kenarında, tam güneşe dikilen bitkinin yaprakları ağustos aylarında çok su kaybedip, kavruluyor, sonraki senelerde de zor gelişiyorlar.

Kışların soğuk, karlı, yazların rutubetli geçtiği tüm asitli topraklarda ( siyah ormansı, yumuşak toprak) ve serin bölgeler de, Japon Akça ağaclar yetişebilir. Gölet kenarları Japon Akça ağaçları için mükemmel yerlerdir.
Uyarmalıyım, gündüz güneşte bu bitkileri sakın sulamayın. Yapraklar yanabiliyor. Suyunu, güneş yokken verin. Çok sıcaklar da bile akşam vakti yaprakları ıslatmayın, kökleri sulayın, bu bitkiler çok hassas…

Üretimleri sonbahara doğru ürettikleri kanatlı tohumlardan yapılıyor. Bu tohumlar toprağa dökülürse kendiliğinden yeni yavrular filizleniyor. Daldan çeliklemekte bir diğer üretim şekli , ama tohumdan üretim en eğlencelisi..

Yere doğru söğüt gibi büyüyen türleri (A.p. dissectum), kışın kızılcık gibi kırmızı gövdeli olanları (A. senkaki), mükemmel renk alan (A.p Japonicum) türleri, bir de görüp de aşık olacağınız (A. Shirasawanum) ‘u tavsiye edebilirim.

Çok değişik türleri olan bu bitkiyle ilgilendikçe, türlerin sonu yokmuş gibi gelebilir, ama, buna değer!.
Not:
Bu bitkiden mükemmel bonsai’ler yapabilirsiniz…
Murat Pilevneli.